Polska kolej stopniowo wchodzi w nową erę bezpieczeństwa i technologii. System ETCS (European Train Control System) to europejski standard, który ma poprawić kontrolę jazdy pociągów i zapobiegać wypadkom. Choć proces wdrażania wciąż trwa, kolejne linie kolejowe zyskują nowoczesne zabezpieczenia.
Czym jest ETCS?
ETCS to część większego systemu ERTMS (European Rail Traffic Management System), który ujednolica zasady prowadzenia pociągów w całej Europie. System nadzoruje jazdę pociągu i reaguje, gdy maszynista nie zatrzyma się przed sygnałem „Stój”. Dzięki temu znacząco zwiększa bezpieczeństwo ruchu.
W Polsce stosuje się trzy poziomy ETCS:
- Poziom 1 – zapewnia pełny nadzór nad jazdą i automatycznie uruchamia hamowanie, jeśli maszynista nie reaguje.
- Poziom 1 Limited Supervision – kontroluje jazdę z mniejszą dokładnością i wdraża hamowanie dopiero po minięciu sygnału.
- Poziom 2 – umożliwia ciągłą komunikację między pociągiem a centrum sterowania, co daje jeszcze większą precyzję.
Ile linii w Polsce ma ETCS?
Obecnie ETCS działa na około 720 kilometrach linii kolejowych. PKP PLK planuje jego montaż na kolejnych 1630 kilometrach torów. Mimo ambitnych planów, realizacja nie idzie zgodnie z pierwotnym harmonogramem.
Zgodnie z Narodowym Planem Wdrażania z 2007 roku system miał objąć całą sieć do końca 2023 roku. Jak obecnie wygląda sytuacja ze wdrażaniem ETCS? 2025 to rok, w którym według danych UTK, system ten działa na około 1000 kilometrów linii, a pociągi jeżdżą pod jego nadzorem na zaledwie 750 kilometrach.
31 marca 2025 roku podpisano umowę na instalację systemu ETCS na trasie Warszawa – Radom. To część programu FENIKS, który finansuje modernizację polskiej infrastruktury kolejowej.
Jakie są dalsze plany?
W perspektywie do 2050 roku system ma objąć około 8200 kilometrów linii, czyli około 42 procent sieci kolejowej w Polsce. To duży krok, ale nadal oznacza, że ponad połowa torów pozostanie wyposażona tylko w stary system SHP opracowany w latach 60.
Aby poprawić bezpieczeństwo tam, gdzie ETCS poziomu 1 lub 2 nie jest planowany, eksperci proponują instalację ETCS Limited Supervision. Ten wariant wymaga mniejszych inwestycji, a mimo to znacząco zwiększa poziom ochrony.
Dlaczego ETCS jest tak ważny?
System ETCS pozwala uniknąć sytuacji, w których pociąg mija sygnał „Stój”. Monitoruje prędkość, przekazuje maszyście informacje o trasie i automatycznie uruchamia hamowanie, jeśli wykryje zagrożenie. W praktyce oznacza to mniej kolizji, większe bezpieczeństwo i płynniejszy ruch.
Wdrożenie ETCS to także element integracji z europejską siecią kolejową. Dzięki niemu polskie pociągi mogą w przyszłości swobodnie przekraczać granice bez konieczności wymiany lokomotyw czy systemów bezpieczeństwa.
Nowe technologie i szkolenia
Wraz z rozwojem systemu rośnie zapotrzebowanie na dobrze wyszkolonych maszynistów. Coraz więcej ośrodków wykorzystuje np. symulator jazdy pojazdem kolejowym, przez co prowadzone szkolenia odwzorowują działanie ETCS w realistycznych warunkach. To najlepszy sposób, by nauczyć się reagować na sytuacje awaryjne i zrozumieć zasady pracy z nowoczesnym systemem sterowania.
